The Human Scale in Turkish and European Architecture (15.-18. centuries)

Mimarlık, kısaca inşa bilimi ve yapı tasarım sanatıdır. Hayvanlar, yuvalarını mükemmel şekilde etmek için genetik kodlarını kullanırken; insanlar zevkleri, ideolojileri, duyguları değerleri gibi sayısız seçimleri cisimlendirirler. Dini gereksinimler ibadethaneler, barınmak konutlar, yaşamdan ayrılanları anıt mezarlar yapan mimarlar, yapıtlarına bilinçli olarak veya bilinçaltlarının tezahürü simgeler yüklerler. Bu çalışmanın amacı 15-18. yy tarihsel aralığındaki Türk Avrupa mimarlığını insan ölçeği simgesi yönünden karşılaştırmaktır. Anıtsal sivil mimarideki farklılıkları cihetinden ortaya koymak bu farklılıklara yol açmış olabilecek faktörleri irdelemektir. Avrupa’da Antik Yunan’ın ölçeğinde yapılmış, zarif saf formlardaki mimarlığı, Roma’ya aktarıldığında Romalılar mimarlığa güç simgesini eklemişlerdir. Öte dünya odaklı Mısır mimarlığı karşısında, Roma dünyaya odaklanmıştır. Yapılarında betonu kullanmaya başlayan mimarları mekânı şekillendirirken kubbeli büyük yapıları, ışık-gölge oyunları ile “ihtişamın mimarlığı” şeklinde yeni bir simge oluşturmuşlardır. Devam eden süreçte bazen kilisenin, imparatorların de aristokrasinin otorite gösterisi haline getirilmiştir. Artık mimarlık, değil, yapılmaya başlanmıştır. Aynı dönemde Osmanlı tam tevazuu yansıtmaktadır. her pragmatisttir. Yüz yirmi senede tamamlanabilen San Pietro yedi bitirilen Süleymaniye buna en iyi örnektir. mimari kültürü daha uzun süreçlerine sabır göstermek istememektedir. İmparatorluğun güzel eserlerinin bulunduğu İstanbul’un doğusunda da, batısında da ölçeğini aşan yaklaşımlar çokça vardır. Ancak insanı barındıran iki coğrafyanın arasında sıkışan Osmanlı, hiçbir zaman bunun parçası olmayı tercih etmemiştir.